IDENTIFIKATSIYA VA AUTENTIFIKATSIYANING ASOSIY TUSHUNCHA VA TAMOYILLARI
Keywords:
Identifikatsiya, Autentifikatsiya, Ma'lumot tizimi, Identifikatsiya protokollari,Autentifikatsiya usullari,Maxfiylik.Abstract
Identifikatsiya va autentifikatsiya, ma'lumot tizimlarida shaxslar va obyektlar haqida ma'lumotlarni aniqlash, tasdiqlash va ularga kirishni tartibga solishning muhim aspektlarini ta'minlash uchun ishlatiladigan tamoyillardir.
Identifikatsiya ma'lumot tizimida shaxs yoki obyekt haqida unikal identifikator (ID) berish jarayonidir. Identifikatorlar, shaxsning yagona va tanish bilan ajralib turuvchi ma'lumotlarni ta'riflash uchun ishlatiladi. Masalan, foydalanuvchilar uchun foydalanuvchi nomi (username), e-pochta manzili yoki raqamli ID identifikator sifatida ishlatilishi mumkin.
Autentifikatsiya esa ma'lumot tizimiga kirish uchun shaxs yoki obyektni to'g'ri va aniq tasdiqlash jarayonidir. Bu jarayon orqali ma'lumot tizimi shaxsning kimlik tasdiqlashini amalga oshiradi. Autentifikatsiya usullari shaxsning identifikatorini (username, ID) bilan birgalikda maxfiylik kalitlarini (parol, asosiy kalit, biometrik ma'lumotlar) ishlatish bilan amalga oshiriladi. Bunday usullar orqali foydalanuvchi, tizimga kirishda o'zi haqida tasdiqlash ma'lumotlarini kiritadi va tizim uni tasdiqlab kirishga imkon beradi.
Identifikatsiya va autentifikatsiya ma'lumotlarni himoya qilish va tizimga kirishning maxfiy va xavfsiz bo'lishini ta'minlaydi. Ular, kiberxavfsizlikning asosiy qismi sifatida muhim rol o'ynaydi. Shaxslar va obyektlar identifikatsiya va autentifikatsiya protokollarini ishlatib, ma'lumotlarga kirishni boshqarish, ularga xavfsizlikni ta'minlash va ma'lumot almashish jarayonlarini himoya qilishadi.
References
«Axborot texnologiyasi. Ma’lumotlami kriptografik muho- fazasi. Elektron raqamli imzoni shakllantirish va tekshirish jarayonlari» O‘zbekiston Davlat standard. 0‘z DSt 1092:2005.
«Axborot texnologiyasi. Axborotlami kriptografik muhofazasi. Ma’lumotlami shifrlash algoritmi» 0‘zbekiston Davlat standard. 0‘zDSt 1105:2006
«Axborot texnologiyasi. Ochiq tizimlar o‘zaro bogMiqligi. Elek tron raqamli imzo ochiq kaliti sertifikati va atribut sertifikatining tuzil- masi» 0‘zbekiston Davlat standarti. 0‘zDSt 1108:2006.
С.В. Симонов. Анализ рисков в информационнмх систе- мах. Практические советь! // Конфидент. -2001. -№2.
S.S.Qosimov. Axborot texnologiyalari. 0‘quv qoMlanma. - T.: «Aloqachi», 2006.
S.K.G‘aniyev, M.M. Karimov. Hisoblash sistemalari va tar- moqlarida informatsiya himoyasi. Oliy o‘quv yurt.talab. uchun o‘quv qoMlanma. —Toshkent Davlat texnika universiteti, 2003.
Kosimova, A. (2022). MAIN FEATURES OF LANGUAGE LEARNING STRATEGIES. Eurasian Journal of Academic Research, 2(12), 1247-1249.
Kosimova, A. (2022). DRABBLLAR–KICHIK HAJМLI EPIK JANR. In INTERNATIONAL CONFERENCES (Vol. 1, No. 21, pp. 490-493).
Usmonova, D. S., & Muydinova, N. U. Phraseological Units with Proper Nouns in the English and Uzbek Languages. International Journal on Integrated Education, 4(2), 370-374.
Muydinova, N. (2020). DYNAMIC ACTIVITIES FOR SONG IN THE EFL CLASSROOM. In НАУКА И ТЕХНИКА. МИРОВЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ (pp. 11-13).
Муйдинова, Н. (2020). СОСТОЯНИЕ ВДОХНОВЕНИЯ У СПОРТСМЕНОВ. In Психологическое здоровье населения как важный фактор обеспечения процветания общества (pp. 112-113).
