QANDLI DIABED KASALLIGI

Abstract

Qandli diabed, qand kasalligi – ushbu kasallik bugungi kunda eng rivojlangan mamlakatlarda ham eng ko’p tarqalgan surunkali kasallik hisoblanadi. Bunday bemorlar soni yildan yilga ortib bormoqda. Ushbu kasallik endokrin kasalliklari qatoriga mansub hisoblanib, insulin gormoni to’liq yoki qisman yetishmovchiligi sababli kelib chiqadi. Bu kasallik qonda giperglikemiya – ya’ni qondagi glyukoza miqdorining davomli oshib borishi bilan namoyon bo’ladi. Kasallikda surunkali davom etish holati va organizmdagi moddalar almashinuvi jarayonlari (uglevod, yog’, oqsil, mineral va suv-tuz almashinuvi)ning buzilishi kuzatiladi. Bugungi kunga kelib, dunyoda diabed bilan kasallanganlar soni har 12-15 yilda ikki barobarga oshayotgani aniqlangan. Butun jaxon diabet federatsiyasi ma'lumotlariga ko'ra, dunyoda 430 millionga yaqin odam qandli diabed kasalligidan aziyat chekmoqda, ularning aksariyati 2-tip diabet bilan kasallangan bemorlardir. Prognozlarga ko'ra, 2040 yilga kelib diabetga chalinganlar soni 642 millionga yetadi, ulardan 540 mingtasini 14 yoshgacha bo'lgan bolalar tashkil qiladi. O'zbekistonda diabetga chalinganlar soni (2019 yilgacha olingan ma’lumotlarga qarаganda) 257 mingdan oshadi, shundan 2,3 mingdan ortig'ini bolalar, 913 tasini o'spirinlar tashkil qiladi. Qandli diabet - buyrak yetishmovchiligi, ko'z ojizligi, miokard infarkti, insult, oyoqlar gangrenasi natijasida ularning amputatsiyasiga olib keladi. Bu bugungi kunning dolzarb muammolardan biri bo'lib qolmoqda va izlanishlar olib borilishini talab qiladi.